ისლამური და ქრინსტიანული ბუნებითი სამართალი

რა არის ბუნებითი სამართალი? ეს არის სამართლებრივი სამართლებრივი სისტემა, რომელიც ეფუძნება ადამიანის ბუნებითად თანდაყოლილ ღირებულებებს, რომლებიც შესაძლოა პოზიტიური სამართლისგან გავმიჯნოთ. მისი მთავარი იდეა არის, რომ ყველა ადამიანს აქვს ბუნებითად მინიჭებული უფლებები, რომელიც მომდინარეობს „ღმერთიდან, ბუნებიდან ან არსიდან." სწორედ ამ განმარტებიდან გამომდინარე ჩნდება კითხვა, როგორ აღიქვამს ბუნებით სამართალს სხვადასხვა რელიგია? ყველასთის ერთია? თუ ყველასთვის ერთია მაშინ სხვადასხვა ღმერთი რას ფიქრობს ამაზე?

დავიწყვოთ საუბარი ქრისტიანობით. ახალ აღთქმაში, რომაელთა მიმართ პავლეს ეპისტოლში ვხვდებით „რამეთუ წარმართთა, რომელთა შჯული არა აქუნ, და ბუნებითსა მას შჯულსა ჰყოფდეს; ამათ რამეთუ შჯულ არა აქუს, თავისა თჳსისათჳს შჯულ არიან: რომელნი გამოაჩინებენ საქმესა შჯულისასა, დაწერილსა გულთა შინა მათთა, თანა-მოწამებითა მათდა გონებისა მათისაჲთა და შორის ურთიერთას გულის სიტყუანი შეასმენდენ ანუ სიტყუას უგებდენ“, რომელიც შინაარსობრივად შეიძლება დღეს გავაიგივოთ ბუნებით სამართალთან.

ადრეულ ქრისტიანულ თემებში საკუთრება არ არსებობდა, არავის ჰქონდა საკუთარი ქონება. „საქმენი წმინდა მოციქულთაში“ წერია, რომ ყველაფერი საერთო იყო და მოთხოვნათა დაკმაყოფილება თანაბრად ხდებოდა, თანასწორად.

ადრეული ქრისტიანობის სამართალგაგებისთვის, რომელიც ღვთიური „თავისუფლების კანონისადმი“ აპელირებდა, დამახასიათებელია ბუნებითი სამართალი და მისი იდეები. მთავარი მიზანი ადამიანებისთვის თანასწორობის შენარჩუნება იყო, ყველა სფეროში ასე უნდა ყოფილიყო. აქედან გამომდინარე, ქრისტიანობაში აქტიურად ვრცელდებოდა ბუნებითი სამართლიანობის მთავარი იდეა, რომ ყველა ადამიანი უნდა იყოს თანასწორი!

თუმცა მეორე საუკინიდან ქრისტიანულ თემებში წესები ნელ-ნელა იცვლება. მეთაურთა ძალაუფლებამ წინა პლანზე გადმოიწია. კავშირები და საეკლესიო ბიუროკრატიები ჩნდება. ამასთან, დაიწყო ოფიციალური საწმუნოების ფრომირება და ქრისტიანული ლიტერატურის კანონიზაცია. ეკლესიამ ასევე აღიარა ყოველი ხელისუფლების ღვთიური წარმოშობა და მისდამი მორჩილება.

რაც შეეხება ისლამს, აბუ რაიან ალ-ბირუინმა შუა საუკუნეების მეცნიერმა და პოლიტიკოსმა „ბუნებითი სამართალი გააცნობიერა, რომ ბუნებითი სამართალი არის გადარჩენის საუკეთესო გამოსავალი. იგი მიიჩნევდა, რომ ადამიანთა შორის ანტაგონიზმის დაძლევა მხოლოდ ბუნებით სამართალსა და ღვთიურ კანონებს შეეძლოთ. ეს მოსაზრება უკუთვნის აშარის სკოლის ყველაზე დიდ სუნიტურ სკოლას და იბნ პაზმის პოზიციას. ისლამის აზრით, ღვთიური კანონები მავალდებულებელ ხასიათს ატარებენ, რადგან ღმერთი არაა მიწიერი, და ადამიანურ წესებს არ ემორჩილება. ამიტომაც ის ადგენს გარკვეულ წესებს, რომელსაც ადამიანები უნდა მიყვნენ და აასრულონ, რომელიც მათ სიკეთეს მოუტანს. სწორედ ასეთი „შთირუი რჩვეაა“ ბუნებითი სამართალი.

ისლამი იაზრებს, რომ ადამიანის გონება აცნობიერებს რა არის „დიდი ცოდვები“ და „კეთილი საქმეები“, მაგრამ ადამიანი აუცილებლად უნდა მიჰყვეს ღვთიურ გამოცხადებებს და ბევრი წინააღმდეგობის მიუხედავად, რასაც მიწიერი სამყარო უმზადებს დაძლევს, რადგან ღვთის ნება უმთავრესია, როგორც მიწიერი ასევე სულიერი ცხოვრებისთვის.

მთავარ განსხვავებად შეგვიძლია ის მივიჩნიოთ, რომ დასავლეთში ბუნებით სამართალი მთავარია, რადგან  კარგია როდესაც ადამიანები მიისწრაფიან სრულყოფილებისკან, ხოლო ისლამურ სამყაროში მიიჩნევენ, რომ მთავარია ის რაც კარგია და სათნოებასთან ასოცირდება. 

Ჩემი აზრით, ყველა რელიგიის ფუნდამენტი სწორედ ბუნებითი სამართალია, უბრალოდ სხვადასხვა რელიგიაში მცირედი განსხვავებებია. Სხვადასხვა დეტალზე ამახვილებენ ყურადღებას. ყველა რელიგიის ადამიანისთვის ფუნდამენტური მამოძრავებელი ბუნებითი სამართალია.