The Stoic Life in Accordance with Nature

ადამიანებს გააჩნიათ ისეთი უფლებები, რომელიც არა თუ კანონმდებელმა, არამედ თავად ბუნებამ დაბადებით უბოძა. ეს არის ბუნებითი უფლებები - "გაუტეხელი კანონი, რომელიც გადაჭიმულია ცისა და მიწის უსაზღვროობაში’’. ბუნებითი სამართლის ერთერთი მიმდინარეობა სტოიციზმია. სამყაროში არსებობს რაციონალური ეგზისტენცი, რომელიც ბუნებითი სამართლიდან გამომდინარე შთააგონებდა ადამიანს სათნო ცხოვრებისკენ, რაც გულისხმობს "კა’’-ს პრინციპით ცხოვრებას, სამართლიან და სათნო ქცევას. სტოიციზმის ფუძემდებელმა, ზენონმა განსაზღვრა ბუნება, როგორც „მუშაობის გზა“, ხოლო სიბრძნე, როგორც მოქმედება ბუნების კანონების შესაბამისად. ბუნების შესაბამისად ცხოვრება კი იწყება ჩვენი ბუნებრივი შეზღუდვების მიღებით. თავისუფლება მოდის ცხოვრების ლიმიტებისა და გარდაუვალობის მიღებით, მათთან მუშაობით და არა მათთან ბრძოლით. ბუნების შესაბამისად ცხოვრებისთვის კი სტოიკები აუცილებლობად მიიჩნევენ საკუთარი თავის მაქსიმიზაციას შეზღუდული ბუნებითი უფლებების ფარგლებში.

საკუთარ თავთან ჰარმონიული ადამიანი შეზღუდულ ბუნებრივ სურვილებს მისდევს. სიხარბე, მეტის სურვილი, არ არის ბუნებრივი სურვილი, ამიტომ ის ვერ დაკმაყოფილდება. თუ ჩვენ ვეძებთ რამეს, რაც ჩვენს კონტროლს არ ექვემდებარება - სიმდიდრეს, რეპუტაციას ან ფიზიკურ სიამოვნებას, საბოლოოდ იმედგაცრუებული დავრჩებით, რადგან როგორც სენეკა აღნიშნავს, სიმდიდრე და სიღარიბე შედარებითი ცნებებია. ადამიანი, რომელიც თავს აქცევს ბუნების მიერ დადგენილ ფარგლებში, ვერ შეამჩნევს სიღარიბეს;  ადამიანი, რომელიც გადააჭარბებს ამ საზღვრებს, გაჰყვება სიღარიბეს, რამდენადაც  მდიდარი არ უნდა იყოს იგი. სტოიკმა ბრძენმა კი იცის როდის უნდა შეაჩეროს ბედნიერებისკენ მისწრაფება.

არისტოტელე ამბობდა, რომ სათნოება ჩვევის შედეგია და არა იზოლირებული საქციელისა. სტოიკები მიჰყვებიან მის ამ პრინციპს და ამტკიცებენ, რომ სტოიკური პრინციპების ათვისების საუკეთესო გზა კარგი ჩვევებია. სტოიკური დამოკიდებულება არის სრული პატიოსნება სხვების მიმართ, განსაკუთრებით კი საკუთარი თავის მიმართ. საჭიროა სიმართლის აბსოლუტური ერთგულება ყოველ აზრში, სიტყვაში და გამოთქმაში, ყოველ წამში. Approach life with open eyes როგორც ეპიკტეტუსი გვასწავლის. ნაცვლად იმისა, რომ თვალები აარიდოთ ცხოვრების მტკივნეულ მოვლენებს, დაუკვირდით მათ და ხშირად იფიქრეთ. ცხოვრების ყველა სირთულე გვაძლევს შესაძლებლობას, რომ შევიცნოთ შინაგანი მდგომარეობა და გამოვიყენოთ საკუთარი ჩაძირული შინაგანი რესურსები.  

გონებრივად შეგვიძლია მოვემზადოთ იმის წარმოდგენით, რომ ცუდი რამ დაგვემართება. ეპიქტეტუსი გვირჩევს, რომ საკუთარი თავი ვავარჯიშოთ, რომ არ ვიდარდოთ იმ საკითხებზე და შედეგებზე, რაც ჩვენს კონტროლს არ ექვემდებარება. მაგრამ დაიწყე მოკრძალებით, იმ პატარა საგნებით, რომლებიც შენ გაწუხებს. თქვენს შვილს რამე დაეღვარა? საკუთარ თავს უთხარით:  მშვიდად გაუმკლავდი ამ უხერხულობას, რადგან არის ფასი, რომელსაც მე ვიხდი ჩემი შინაგანი სიმშვიდისთვის, არეულობისგან გათავისუფლებისთვის. თქვენ ხომ არაფერს მიიღებთ ტყუილად ცხოვრებისგან. ‘’ჩვენ არ შეგვიძლია ავირჩიოთ ჩვენი გარემოებები, მაგრამ ყოველთვის შეგვიძლია ავირჩიოთ, თუ როგორ ვუპასუხებთ მათ. ”

მარკუს ავრელიუსი იტყოდა, რომ ”მოქმედების შეფერხება მოქმედებას უწყობს ხელს. ის, რაც ხელს უშლის ხელს, ხდება გზა. "ჩვენს ცხოვრებაში ყოველთვის არის გამოსწორების გზა - ჩვენთვის ყოველთვის არის სათნო პასუხი. მივესალმოთ  უბედურებებს, როგორც ფსიქიკური დისციპლინის პრაქტიკის გამოყენებას, ჩვენ მათ ვაძლევთ შესაძლებლობებს. როგორც ცნობილმა დიდმა ფილოსოფოსმა ნიცშემ ერთ-ერთ სტოიკურ მომენტში თქვა: ”ის, რაც არ მკლავს, მაძლიერებს.''

როგორც პრინციპი და მთლიანობა, ბუნება მუდმივია და არასოდეს იცვლება. მაგრამ მისი ნაწილების დათვალიერება მუდმივი ცვლილებაა. ცოცხალი არსებები განიცდიან დაბადების, ზრდისა და სიკვდილის ბუნებრივ ციკლს. ეს ის პირობებია, რომელშიც ვცხოვრობთ. სენეკა ამტკიცებს, რომ სიკვდილი, ამ ბუნებრივი ცვლილების ნაწილია და არ უნდა შეგვეშინდეს. საკუთარი თავის მკვდრად წარმოდგენის პარადოქსული შედეგია ის, რომ ახლა უფრო ნათლად დაინახავთ თქვენს ადგილს და როლს მსოფლიოში. ზემოდან თუ გადმოიხედავ, დაინახავ, რომ შენ ხარ ის დაკარგული ნაწილი, რომლისთვისაც ყველა ტირის.

უნდა გვახსოვდეს მიშელ დოუს განმარტება, რომ ადამიანის ბუნება გულისხმობს ადამიანის მდგომარეობას, რომელიც გამოხატავს თვითმაქსიმიზაციის პროცესს. ჩვენ ვიცავთ ფილოსოფიას, როგორც ცხოვრების წესს, ჩვენ ყოველთვის ვცდილობთ ვეძიოთ ჭეშმარიტება ყოველდღე და ყოველ წამს. აუცილებელია მივიღოთ სიკვდილი, როგორც ცხოვრების ნაწილი და ყოველ დღეს მოვექცეთ ისე, როგორც ნაჩუქარს. და ბოლოს, გვახსოვდეს, რომ ჩვენ უფრო დიდი მთლიანობის ნაწილი ვართ და სხვა ადამიანების მიმართ სიკეთე და პატივისცემა გამოვხატოთ. ასე გავაცნობიერებთ ჩვენს პოტენციალს და მოვახდენთ საკუთარი თავის მაქსიმიზაციას.