To Break Or To Replace Chains?

     მონობა წარმოადგენს სოციალურ ინსტიტუტს, რომელიც ემყარება ერთი ინდივიდის მიერ მეორესადმი კუთვნილებას, დომინირებასა და ექსპლუატაციას.მონობის ინსტიტუტის არსებობა პირდაპირ ეწინააღმდეგება საკუთრების, თვითმყოფადობისა და თავისუფლების უფლებებს, რომელთაც ფრედერიკ ბასტია ღვთისაგან ბოძებულ საჩუქარს უწოდებს, საჩუქარს, რომელთან თანახმიანიც უნდა იყოს კანონი. ბასტიატის თქმით, კანონმა დაკარგა საკუთარიპირვანდელი სახე, საკუთარი ჭეშმარიტი არსი და ახლა უკვე სრულიად საწინააღმდეგო მიზანს ემსახურება- კანონი თვით დამნაშავე ხდება იმ ბოროტებაში, რომლის აღმოფხვრაც უნდა იყოს მისი მიზანი. თუმცა რამდენად სწორია პასუხისმგებლობა დავაკისროთ კანონს, რომლისშემოქმედს თავად საზოგადოება წარმოადგენს?

     კაცობრიობის არსებობის განსხვავებულ ეტაპზე საზოგადოებაში ჩნდება და ფეხს იკიდებს სტრატიფიკაციის გარკვეული ფორმები, რომლებიც მეტად დიდ გავლენას ახდენს საზოგადოებივი ცხოვრების ყოველ ასპექტზე, მათ შორის კანონზეც, და განაპირობებს მათ ცვლილებას. Სხვადასხვა ხალხების მიერ ამერიკის კოლონისაციას მოჰყვა მონობის მეტად რადიკალური ფორმების ჩამოყალიბება, რომელმაც ხალხის აზროვნებაში გარკვეული ფორმირებები შეიტანა. Ევროპიდან ამერიკაში მიგრირებული ხალხებისათვის მონობის ინსტიტუციის არსებობა სრულიად არ წარმოადგენდა დაბრკოლებას, ისინი დიდ სარგებელსაც კი ნახულობდნენ მათ საკუთრებაში მყოფი უუფლებო ადამიანებისაგან, სწორედ რასაც მოჰყვა მონობის დაკანონება. კანონი, რომელიც მონებს სრულიად უუფლებო მოსახლეებად აყალიბებდა, ერთგვარი პასუხი იყო ამერიკაში მცხოვრები საზოგადოების ქმედებებზე და არა პირიქით. მეტიც, კანონის წინააღმდეგობაში მოსვლა იმ დროს დამკვიდრებული ქმედებებისა მეტად უფრო მასშტაბურ სისხლიან შედეგებს გამოიწვევდა, რის მაგალითადაც შეიძლება „სამეფო კარის თამაშებში“ განვითარებული მოვლენებიც განვიხილოთ.

     „სამეფო კარის თამაშების“ გმირი- დედოფალი დეინერისი შეიძლება ჩაითვალოს ყველაზე ძლიერ დამცველად ნებისმიერი პერსონაჟის თვითმყოფადობისა და ინდივიდუალურობისა, რომელიც საკუთარ თავს „ჯაჭვების გამტეხსაც“ უწოდებს. ის მონების ყურეში შედის მიზნით, რომ გაათავისუფლოს მონები მათი დაუნდობელი ბატონებისაგან, რომელთაც ჯვრებზე აკრავს. დედოფალი ათავისუფლებს მონებს საკუთარი მმართველობისაგან იმ შემთხვევაში თუ ისინი ასე მოისურვებდნენ, თუმცა დედოფლის მიერ ამ ხალხის მონობისაგან გათავისუფლება უფრო სიმბოლურ ხასიათს ატარებს. მეომრები არ ტოვებენ დედოფლის ჯარს, რასაც განაპირობებს მათი შეუბღალავი მორჩილება, ისინი თავს აღწევენ ძველ მმართველებს, თუმცა ექცევიან ახალი მმართველის ქვეშ, ისინი კვლავ არ არიან თავისუფალნი და, ამასთან ერთად, დედოფლის ამ მოქმედებას ეწირებიან მონათმფლობელები. თუ დედოფლის ამ ქმედებას განვიხილავთ, როგორც ერთგვარ ცვლილებას კანონმდებლობისას, დავინახავთ, რომ მისი შეუთავსებლობა საზოგადოებისწყობის ამ ფორმასთან შედეგად უდიდეს მსხვერპლს მოიტანს. ამგვარი ცვლილებები საჭიროებსმზაობას, მზაობას, რომელიც მოაქვს საზოგადოების ეტაპობრივ განვითარებას. ვფიქრობ, განვითარების წინაპირობა სახელმწიფოს მოსახლეებში ყალიბდება და ღვივდება, მისმა ხელოვნურად წარმოქმნამ (კანონისმიერი გზით) შესაძლოა მისი გადაწვა გამოიწვიოს.  

      საბოლოოდ, მინდა კიდევ ერთხელ ხაზი გავუსვა ხაზი იმ გარემოებას, რომ კანონი ერთგვარი გამოხატულებაა საზოგადოების აზროვნებისა და ნათლად ასახავს განვითარების რა საფეხურზე დგას ის. კანონის ამ სარკისებური ფუნქციის არარსებობა და, დღევანდელი გადმოსახედიდან, სამართლიანი და თანასწორი კანონმდებლობის ჩამოყალიბება მეტად მცდარი ნაბიჯი იქნებოდა წინა საუკუნეების სახელმწიფოებისათვის. ამგვარად, მეტად საკამათოდ შეიძლება ჩაითვალოს ბასტიატის სიტყვები, რომლის მიხედვითაც კანონს დამნაშავის ფუნქცია ენიჭება, ამის საპირისპიროდ, შეიძლება ითქვას, რომ არა კანონი, არამედ საზოგადოებაა პასუხისმგებელი მისსავე ბოროტ ქმედებაზე, კანონი კი მხოლოდ და მხოლოდ ექვემდებარება საზოგადოებრივი განვითარების გარკვეულ ეტაპებს.